بازخوانی آموزه بداء
مسئله «بداء» یکی از مسائل بسیار مهم، تأثیرگذار و ریشه‌دار شیعی به‌‌‌‌‌‌‌شمار می‌رود. این مسئله از مسائل چالش‌برانگیز اعتقادات امامیه است که همواره یک پای ثابت هجمه علیه آموزه‌های اعتقادی شیعه از ابتدای مطرح شدن آن در جامعه شیعی تا عصر حاضر بوده است و افزون بر اهمیت آن، در بسیاری از حوزه‌های مسائل کلامی مانند اراده و مشیّت، علم الهی و قضا و قدر تأثیر بسزایی دارد که بر اهمیت آن می‌افزاید. این مسئله از دیر باز هدف انتقادات تند جریان‌های رقیب کلامی بوده و دامنه این انتقادها قرن‌ها ادامه یافته و در حال حاضر نیز به‌عنوان نقطه ضعف و کاستی در عقاید شیعه امامیه مطرح شده و به آن دامن زده می‌شود.
اثر حاضر کوشیده است این آموزه را بر اساس منابع وحیانی واکاوی کرده و دیدگاه اندیشمندان عصر حضور اهل بیت علیهم السلام را بازخوانی کند. از آن‌جا که خلأ تمامی پژوهش‌های مشابه در این عرصه فقدان دید تاریخی به این مسئله است، نگارنده بر آن شد تا با بررسی تاریخی این آموزه و سیر تطوّر آن در مدرسه‌های کلامی امامیه، دیدگاه متکلمان نخستین امامیه را در این‌باره یافته و تغییرات پدید آمده در این آموزه مهم و تأثیرگذار کلامی را نمایان سازد.
پژوهش حاضر در چهار فصل زیر سامان دهی شده است :
- مفاهیم و کلیات
- بررسی آموزه بداء در مدرسه‌های کلامی امامیه
- آموزه بداء در آیات و روایات
- تحلیل و چرایی تغییر در تبیین آموزه بداء
- ضمیمه: تردد در ساحت ربوبی از منظر مکتب اهل بیت علیهم السلام
فصل نخست، به کلیات و مفاهیم این پژوهش و ابعاد مسئله‌شناختی و پیشینه آن پرداخته است. فصل دوم، گزارشی از سرنوشت آموزه بداء از دوران صدور روایات تا انتهای عصر تغییر و تطوّر آن یعنی مدرسه کلامی اصفهان است. در فصل سوم، نگاه کلامی به آموزه بداء شده و دیدگاه آیات و روایات در خصوص بداء و مبانی آن پی‌گیری شده است. فصل چهارم، که در‌‌‌‌‌‌‌واقع، هدف اصلی پژوهش پیش روست، به اثبات فرضیه اصلی پژوهش پرداخته و نقطه ارتباط و اتصال فصل دوم و سوم به شمار می‌آید.
کتاب بازخوانی آموزه بداء ، تألیف حجت الاسلام سیدجمال الدین موسوی از سوی پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام، به زبان فارسی، در قطع رقعی، در 320 صفحه به نگارش درآمده است و در سال 1396 با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است.
