رهیافتی فراموش شده از پدیدة نسخ درکلام امامیه

نسخ، رویدادی در دنیای تشریع است که به صورت تغییر حکم پیشین پدیدار می گردد. تحلیل این پدیده از دیرباز، ذهن دانشمندان اسلامی را به خود مشغول کرده است. در دیدگاه رایج، نسخ به معنای به سر آمدن زمان یک حکم است که مقید بودن آن، از دید ما پنهان است و خداوند از ابتدا به هر دو حکم، آگاهی دارد. این تحلیل بر اساس دیدگاه های رایج دربارة سه ارائه شده است. در روایات و متکلمانِ نخستین « حکمت » و « علم » ،« اراده » مسئله کلامیِ امامیه، تفاو تهایی در سه دیدگاه یادشده وجود دارد که تحلیل مسئله نسخ بر پایة آن ها به گونة دیگری رقم م یخورد. بر اساس این دیدگا هها، نسخ، تغییر واقعی در حکم تشریعی خداوند است که بر اساس مصالح و مفاسد روی م یدهد و نباید آن را بر حکم مقید و مشروط، حمل کرد و تغییر آن را ظاهری دانست.