توحید اعتقاد بنیادین تمام ادیان الهی و سنگ بنای تمام اعتقادات اسلامی است. نقطه آغازین دعوت رسولان الهی، پذیرش وحدانیت خداوند متعال و نفی هرگونه شریک و شبیه به اوست.

با وجود آنکه اصل توحید مورد اتفاق تمام مسلمین است، تقریرات و تفسیرات بسیار مخالف و متنوعی در شاخه های مختلف آن ارائه شده است و اختلاف میان متفکران بر سر مباحث توحید سخت و سهمگین است. پیام آوران الهی و اولیاء معصومین علیهم السلام در دوره حضور تلاش بسیاری برای تبیین نگاه صحیح توحیدی داشته اند و با ثمرات اندیشه های فلسفی یونانی و شهود عرفا به مقابله جدی برخاسته اند.

در عصور پس از حضور اهل البیت، تقابل میان فقها و متکلمان امامیه و جریان فلاسفه و عرفا امتداد داشته است اما به تدریج و با تلاش های جدی برخی از چهره های برجسته فلسفه و عرفان (همچون ملاصدرا) برخی از مبانی فلسفی و عرفانی صورت و تقریری یافتند که ظاهرا با مبانی دینی وحیانی سازگار است، البته تلاش ایشان همواره مورد انتقاد عده زیادی از فقها و متکلمان سنتی بوده است.

در درس گفتار حاضر،‌ استاد دکتر رضا برنجکار پس از تبیین نظریات وحیانی، فلسفی و عرفانی در باب توحید،‌ به نقد برخی از لوازم باطل شیوه فلاسفه و عرفا پرداخته اند و تلاش کرده اند موضع کلام وحیانی را در قبال اندیشه های فلسفی و عرفانی تبیین کنند.